Vipassana Meditatie Les 2:
Omgaan met verschillende bezoekers tijdens de meditatie
Dit is het tweede deel van de cursus Vipassana meditatie. In het eerste deel heb ik aangegeven dat we inzicht proberen te krijgen in alle verschijnselen, vandaar ook de naam Vipassana, wat ‘inzicht’ betekent. Tijdens de meditatie heb ik aangegeven dat we de intentie hebben om met onze aandacht bij ons anker te blijven. Zodra we opmerken dat we zijn afgeleid, kunnen we hetgeen waardoor we zijn afgeleid benoemen, en vervolgens keren we en met milde aandacht weer terug naar ons anker.
Afleidingen zijn bezoekers die we met liefdevolle vriendelijkheid begroeten
Hoewel we dus de intentie zetten om met onze aandacht bij ons anker te blijven, zal dit niet altijd lukken. Gegarandeerd komen er afleidingen voorbij in de vorm gedachten, gevoelens en emoties, fysieke sensaties, geluiden, beelden of geuren.
Soms zijn we afgeleid zonder dat we dit door hebben. Het is belangrijk hierover geen oordeel te hebben. Daarom is het wellicht beter om datgene dat zich aandient niet ‘afleidingen’ te noemen, maar ‘bezoekers’. Bezoekers mogen er zijn. We begroeten alle bezoekers zodra we deze opmerken met liefdevolle vriendelijkheid, ongeacht of deze prettig, onprettig of neutraal zijn.
Onderscheid in type bezoekers
Verschijnselen dienen zich continu aan. Als je iedere bezoeker aandacht gaat geven dan ben je nogal druk bezig op sommige momenten. Zelf beoefende ik al jaren Vipassana meditatie en had ik al diverse cursussen en retraites gedaan, voordat ik tijdens een Vipassana retraite een leraar trof die hier een hele praktische methode voor had.
Bij deze methode maken we onderscheid tussen drie type bezoekers, kleine-, middelgrote-, en grote bezoekers. Small, medium, Large.
Kleine bezoekers
Kleine bezoekerszijn bezoekers die je niet van je concentratieobject afhalen. Deze dienen zich aan terwijl je wel met je aandacht bij het rijzen en dalen van de buik kunt blijven. Deze bezoekers komen en gaan, maar geef je verder geen aandacht.
Middelgrote bezoekers
Medium bezoekers overschaduwen de buikademhaling. Je hebt de intentie om met je aandacht bij de ademhaling te blijven, maar je merkt na een tijdje op (dat kan na enkele seconden zijn maar soms ook na vele minuten) dat je bent afgedwaald. Je bent dus niet meer bij datgene waarvan je de intentie had om bij aanwezig te zijn.Dan benoem je hetgeen waardoor je bent afgeleid (bijvoorbeeld gedachten, sensaties, geluiden, onrust, angst, etc.) en je kijkt hiernaar vanuit ‘de rol van de toeschouwer’. Van een afstandje zeg maar, zonder jezelf met hetgeen dat je afleidt te identificeren. En daarna keer je vriendelijk en toch resoluut terug naar je anker, de buikademhaling.
Grote bezoekers
Bij Large bezoekers ben je, net als bij Medium bezoekers, afgeleid van het meditatieobject. Echter lukt het niet zomaar om terug te keren nadat je hiervan opmerkzaam bent geworden. Dus Large bezoekers zijn in eerste instantie eigenlijk Medium bezoekers en je merkt op dat je de intentie hebt om terug te gaan naar je anker, maar dat dit niet lukt omdat de bezoeker meer aandacht vraagt. Dan wordt deze bezoeker ons nieuwe meditatieobject. In plaats van de intentie te hebben om terug te gaan naar je anker, geef je deze bezoeker de volledige aandacht. Let wel dat, hoewel je de bezoeker op milde wijze alle aandacht geeft, dat je niet meegaat in het verhaal. Als er gedachten zijn, merk op dat er gedachten zijn, maar probeer er niet in mee te gaan. Als er lichamelijk ongemak is, probeer er dan oordeel loos, met een milde blik bij te blijven, zonder te wensen dat het weg moet.
Het kan zijn dat we een hele meditatiesessie bij een grote bezoeker blijven en het kan ook zijn dat doordat we een grote bezoeker onze aandacht krijgt als vanzelf weer naar de achtergrond verdwijnt. Dan keren we terug met onze aandacht naar ons anker, bij voorkeur de ademhaling in onze buik.
Rode versus Groene pijn
Ik gaf net aan dat je bij lichamelijk ongemak je zonder oordeel, met liefdevolle aandacht bij de sensaties kunt blijven. Het is wel goed om hierbij onderscheid te maken tussen groene pijn en rode pijn. Met groene worden lichamelijke pijntjes bedoeld waarvan je weet dat ze weer verdwijnen als je opstaat. Met rode pijn, wordt pijn bedoeld die niet goed voor je is. Waarvan je weet dat je het bijvoorbeeld erger maakt als je in de betreffende houding blijft zitten. Het is belangrijk goed naar je lichaam te luisteren en hier met wijsheid om te gaan. Als je moet verzitten omdat je het anders erger maakt, dan moet je dat natuurlijk gewoon doen!
RAIN methode
Bij grote bezoekers (ook wel hindernissen) kunnen we de R.A.I.N. methode toepassen. In het volgende deel ga ik daar dieper op in.
* Het indelen van de bezoekers heb ik opgedaan tijdens een retraite van Henk Barendrecht en als zeer behulpzaam ervaren.
